Κάθε ελαιοπαραγωγός γνωρίζει ότι η απόδοση του ελαιώνα μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από τη σοβαρότερη ασθένεια της ελιάς, που ονομάζεται βερτισιλλίωση και έχει χαρακτηρισθεί ως το AIDS της ελιάς. Η βερτισιλλίωση είναι ο σημαντικότερος παράγοντας μείωσης της παραγωγής στην ελαιοκαλλιέργεια μέσω της καταστροφής του φυτικού κεφαλαίου. Η εμφάνιση της ασθένειας αυτής αυξάνει με μεγάλη ένταση και δριμύτητα σε πολλές ελαιοκομικές περιοχές της χώρας, εξαιτίας της εντατικοποίησης της καλλιέργειας της ελιάς και της μετάδοσης της ασθένειας λόγω της μη χρήσης των κατάλληλων γεωργικών πρακτικών. Η εποίκιση των αγγείων του δέντρου από το μύκητα, που αποτελούν το ανοδικό τροφοδοτικό σύστημα από τη ρίζα προς το φύλλωμα, οδηγεί σε κατάσταση stress το προσβεβλημένο δέντρο ή κλάδο. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι τόσο σοβαρό ώστε ακόμη και ολόκληροι κλάδοι του φυτού ή και ολόκληρο το δέντρο να νεκρωθούν σε μια καλλιεργητική περίοδο. Τα συμπτώματα της προσβολής σταδιακά κλιμακώνονται μέχρι την πλήρη ξήρανση του κλάδου ή του δέντρου.

Ο εντοπισμός της ασθένειας στα πρώτα στάδια είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτός με οπτική παρατήρηση, είναι όμως πολύ σημαντικός διότι με τον τρόπο αυτό μειώνεται το κόστος διαχείρισης του μύκητα και οι πιθανότητες για μείωση των αποδόσεων. Με τη μεθοδολογία που ήταν στη διάθεσή μας μέχρι πρόσφατα, για την ταυτοποίηση του μύκητα στον αγρό, θα έπρεπε είτε ένας έμπειρος φυτοπαθολόγος να διαγνώσει το παθογόνο με οπτική παρατήρηση επί τόπου στον αγρό, είτε το παθογόνο να εξεταστεί στο εργαστήριο, είτε να χρησιμοποιηθούν τεχνικές μοριακής γενετικής. Όλες αυτές οι μεθοδολογίες είναι ακριβές και επιπλέον δεν μπορούν να δώσουν χωρικές πληροφορίες για το πού ακριβώς εντοπίζεται το παθογόνο στον αγρό.

Η υπηρεσία της eleagro έχει αναπτύξει ένα διαγνωστικό εργαλείο για να μπορεί να επισημαίνει στον αγρό το πρόβλημα της βερτισιλλίωσης έγκαιρα, με τη χρήση τηλεπισκοπικών μέσων. Η ψηφιακή χαρτογράφηση των αγροτεμαχίων με τηλεσκοπικές μεθόδους αποτελεί τεχνολογία αιχμής για τη σύγχρονη γεωργία, στην οποία επιδιώκεται να εφαρμόζονται τεχνικές γεωργίας ακριβείας και παρέχεται ως ψηφιακή υπηρεσία από την eleagro. Σήμερα, είναι απαραίτητο να αναζητήσουμε διαγνωστικές μεθόδους οι οποίες δίνουν συγκεκριμένες ποιοτικές πληροφορίες για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι καλλιέργειες (στάδιο ανάπτυξης των φυτοπαθολογικών προσβολών), αλλά και χωρικές πληροφορίες (πού εντοπίζονται τα φυτοπαθολογικά προβλήματα μέσα στην καλλιέργεια), ώστε να συστήνονται στοχευμένες επεμβάσεις και θεραπείες.

Ο παραγωγός λαμβάνει στα χέρια του έναν χάρτη και μια αναφορά. Ο χάρτης παρουσιάζει το αγροτεμάχιο με κατάλληλη χρωματική απεικόνιση μέσω της οποίας προσδιορίζονται χωρικά τα επίπεδα stress εντός του αγρού. Η χωρική απεικόνιση του stress μέσω της χρωματικής διαβάθμισης (δηλαδή παρουσιάζονται μέσω του χάρτη οι περιοχές του αγροτεμαχίου που χρήζουν διαχειριστικής παρέμβασης) αναλύεται στην αναφορά που λαμβάνει ο παραγωγός μαζί με συστάσεις αντιμετώπισης αυτών των καταστάσεων stress. Έτσι, η απλή ψηφιακή απεικόνιση μετατρέπεται σε πολύτιμες πληροφορίες εφαρμογής συγκεκριμένων διαχειριστικών πρακτικών για τον παραγωγό.

Η ψηφιακή απεικόνιση του αγρού επιτρέπει τον εντοπισμό καταστάσεων stress, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στον παραγωγό να το περιορίσει ή να το εξαλείψει, με διαχειριστικές πρακτικές που επίσης του συστήνονται. Έτσι, ο παραγωγός λαμβάνει μια εικόνα ή και περισσότερες (ανάλογα με το τι έχει ζητήσει να εξετάσει στο χωράφι του, π.χ. stress αζώτου, υδατικό stress ή stress από ασθένεια) και μια αναφορά με σύσταση διαχείρισης του παράγοντα που προκαλεί το stress. Το μεγάλο πλεονέκτημα της τηλεπισκόπισης είναι ότι παρέχει τη δυνατότητα μέσα σε λίγο χρόνο να συλλεχθούν πληροφορίες και δεδομένα από μεγάλες γεωργικές εκτάσεις και άρα είναι μια μέθοδος δειγματοληψίας πολύ πιο αποδοτική και οικονομικά προσιτή σε σχέση με τις παραδοσιακές διαδικασίες δειγματοληψίας στον αγρό. Συνεπώς, ο παραγωγός μπορεί να αυξήσει τις αποδόσεις από το χωράφι, ενώ παράλληλα να μειώσει τις εισροές του (φυτοφάρμακα, λιπάσματα, ενέργεια και νερό). 

Η τηλεπισκόπηση είναι η επιστήμη παρατήρησης και ανίχνευσης φαινομένων από απόσταση, δηλαδή μέσω εικόνων που λαμβάνονται από απομακρυσμένους αισθητήρες. Η τηλεπισκόπηση και τα προϊόντα που προσφέρει, μέσω κατάλληλης επεξεργασίας, βρίσκουν εφαρμογές σε πάρα πολλούς τομείς. Συγκεκριμένα, στον γεωργικό τομέα η τηλεπισκόπιση μπορεί να δώσει πληροφορίες για την κατάσταση και τα χαρακτηριστικά μιας καλλιέργειας. Κάθε φυτό έχει ξεχωριστή φασματική συμπεριφορά (ο τρόπος με τον οποίο ανακλά και απορροφά την προσπίπτουσα σε αυτό ακτινοβολία), η οποία μεταβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες, την ηλικία του και τη φυσιολογική του κατάσταση. Στις εικόνες που λαμβάνονται, καταγράφεται η ανακλώμενη από το φυτό ακτινοβολία σε διαφορετικά τμήματα του φάσματος (ανάλογα με τον χρησιμοποιούμενο αισθητήρα) και μέσω του υπολογισμού φασματικών δεικτών αναδεικνύονται συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του φυτού. Ειδικότερα,  η εφαρμογή των μεθόδων και η χρήση των εργαλείων της τηλεπισκόπισης δίνουν τη δυνατότητα να επισημανθεί το stress της βλάστησης στον αγρό, αλλά και η αιτία της πρόκλησής του.

Ένα ακόμα πλεονέκτημα της τηλεπισκόπησης είναι ότι τα προϊόντα της έχουν γεωγραφική αναφορά αξιοποιώντας συχνά μετρήσεις  συστημάτων εντοπισμού θέσης (GPS) και μπορούν να ενσωματωθούν σε γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών (GIS). Αυτό δίνει τη δυνατότητα στον παραγωγό να γνωρίζει την ακριβή θέση που εμφανίζεται το πρόβλημα (π.χ. προσβολή από βερτισίλλιο, έλλειψη αζώτου, προβληματικός εξοπλισμός υδρολίπανσης, υδατικό stress, εντοπισμός ζιζανίων), και άρα να το αντιμετωπίσει ευκολότερα. Η γνώση του μεγέθους και της θέσης των προβλημάτων του αγρού αυξάνει την απόδοση του ελαιώνα, μειώνοντας τις διαχειριστικές επεμβάσεις (μειωμένοι ψεκασμοί μόνο όπου χρειάζεται, λίπανση μόνο όπου χρειάζεται κλπ), τη χρήση νερού (λόγω της στοχευμένης επισκευής του αρδευτικού δικτύου ή της στοχευμένης εφαρμογής νερού στα φυτά που υποφέρουν από υδατικό stress) και τέλος την κατανάλωση ενέργειας εξαιτίας της χρήσης γεωργικών μηχανημάτων μόνο στις περιοχές που χρήζουν διαχείρισης.

Απολύτως όχι. Η τηλεπισκόπηση εφαρμόζει μια διαδικασία που απαιτεί πολλά βήματα μέχρι να επιτευχθεί το τελικό αποτέλεσμα: πτητικά μέσα, δορυφόροι, εκτεταμένα πειραματικά δεδομένα από τον αγρό ώστε να γίνει ερμηνεία της τηλεπισκοπικής πληροφορίας, αλγόριθμοι και εξισώσεις συσχέτισης των ραδιομετρικών τιμών με προσβολές, ασθένειες κ.α., διαχειριστικές πρακτικές που έχουν προκύψει μέσα από μακροχρόνιο πειραματισμό, μετρήσεις και τεχνικές χωρικής συσχέτισης των εικόνων, τεχνικές εργαστηριακής ταυτοποίησης παθοτύπων κ.α. Όλα αυτά όμως αφορούν εμάς.

Για τον παραγωγό, η διαδικασία είναι απολύτως απλοποιημένη. Τέσσερα είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει: α) Εγγράφεται στην υπηρεσία, λαμβάνει έναν προσωπικό κωδικό και πραγματοποιεί σύνδεση, β) επιλέγει μέσω ενός ψηφιακού χάρτη την περιοχή που βρίσκεται το αγροτεμάχιό του και εμείς αναλαμβάνουμε την εφαρμογή του διαγνωστικού εργαλείου της τηλεπισκόπισης, γ) με τον ίδιο κωδικό που του δόθηκε για να συνδεθεί και να επιλέξει την περιοχή που βρίσκεται το αγροτεμάχιό του, συνδέεται αφού έχει ενημερωθεί μέσω e-mail ότι έχει γίνει η διάγνωση στην περιοχή του και κατεβάζει τα δεδομένα και τέλος δ) λαμβάνει μια αναφορά με ψηφιακές φωτογραφίες και διαχειριστικές πρακτικές (πρόγραμμα ψεκασμών, συστάσεις λίπανσης, προγραμματισμός αρδεύσεων, συστάσεις για επισκευή προβληματικού αρδευτικού δικτύου κ.α.) την οποία μπορεί να συζητήσει με την υποστηρικτική ομάδα συμβούλων γεωπόνων της εταιρείας.

Παράλληλα ο παραγωγός μπορεί να εγκαταστήσει στο tablet, στο κινητό ή στον υπολογιστή του το λογισμικό, που του παρέχει η εταιρεία, με το οποίο μπορεί να δει τον ψηφιακό χάρτη με χρωματικές κλίμακες για το βαθμό stress και το επίπεδο διαχείρισης που απαιτείται.

Υπό κατασκευή

Γενικά η φυλλοδιαγνωστική του δέντρου θα πρέπει να διενεργείται σε τακτά χρονικά διαστήματα (κάθε δυο χρόνια), εκτός και αν διατίθενται τηλεπισκοπικά δεδομένα, τα οποία επισημαίνουν την έλλειψη ή επάρκεια του αζώτου, οπότε στην περίπτωση αυτή η φυλλοδιαγνωστική δεν χρειάζεται να γίνεται με την ίδια συχνότητα. 

Ξεχωριστά δείγματα για φυλλοδιαγνωστική θα πρέπει να λαμβάνονται από περιοχές του χωραφιού στις οποίες καλλιεργούνται διαφορετικές ποικιλίες, που έχουν εδάφη με διαφορετική σύσταση, εφαρμόζονται διαφορετικά συστήματα άρδευσης, έχουν διαφορετικό μικροκλίμα ή διαφορετική κλίση εδάφους. Στις περιπτώσεις αυτές η τηλεπισκόπηση διευκολύνει σημαντικά τον παραγωγό, γιατί η λήψη των εικόνων γίνεται για  το σύνολο του αγροτεμαχίου και η πληροφορία που εξάγεται αφορά όλη του την έκταση, δίνοντας τη δυνατότητα βαθμονόμησης επαρκώς εφοδιασμένων ζωνών του αγροτεμαχίου σε σχέση με τις ανεπαρκώς εφοδιασμένες ζώνες. Επίσης, η φυλλοδιαγνωστική προϋποθέτει ότι δε λαμβάνεται δείγμα από δέντρο που δεν αναπτύσσεται κανονικά (δηλαδή δέντρο το οποίο είναι προσβεβλημένο από κάποια ασθένεια ή εχθρό) και άρα ο παραγωγός λιπαίνει το δέντρο βασιζόμενος στο δείγμα που έλαβε από το υπόλοιπο του αγρού (εφαρμόζει δηλαδή ομοιόμορφη λίπανση). Αντίθετα, με την τηλεπισκόπηση δίνεται εικόνα του αγροτεμαχίου δέντρο -  δέντρο και έτσι προσαρμόζεται η λίπανση στη φυσική παραλλακτικότητα (μεταβλητότητα) που παρουσιάζει ο αγρός, αλλά και στις απαιτήσεις κάθε δέντρου ξεχωριστά, ανάλογα με την ηλικία του, τη φυσιολογική του κατάσταση, την παραγωγικότητά του, τη θέση του κλπ.

Το τέλος της καλλιεργητικής περιόδου, δηλαδή μετά τη συγκομιδή του καρπού, είναι η καλύτερη περίοδος λήψης δείγματος φυλλοδιαγνωστικής, διότι τότε γίνεται σταθεροποίηση των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα της ελιάς. Τα φύλλα για το δείγμα λαμβάνονται από το μέσο υγειών βλαστών της τρέχουσας χρονιάς και μέσης ζωηρότητας μήκους 30-50 cm, οι οποίοι δε φέρουν καρπό. Για να υπάρχει μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα στο δείγμα, τα φύλλα που συλλέγονται θα πρέπει να προέρχονται από όσο γίνεται περισσότερα δέντρα μέσα στο αγροτεμάχιο. Τα φύλλα θα πρέπει να κλειστούν σε χάρτινες σακούλες (για να μην διατηρηθεί στο δείγμα υψηλή υγρασία) και να σταλούν στο αναλυτικό εργαστήριο με ταχυδρομείο σε όχι περισσότερο από 3 ημέρες.

Είναι εφικτή η διαχείριση, μέσα από ένα πρόγραμμα ριζοποτισμάτων και ψεκασμών με το οποίο ενισχύεται η άμυνα του δέντρου για να μπορεί να αντιμετωπίζει τον μύκητα ακόμα και στην περίπτωση όπου έχει υπάρξει προσβολή. Έτσι, αποφεύγονται αυτές οι επίπονες, χρονοβόρες και ακριβές πρακτικές (ηλιοαπολύμανση, κατάκλιση με νερό του εδάφους για παρατεταμένη περίοδο, αμειψισπορά), οι οποίες στην περίπτωση δενδροκομικών καλλιεργειών είναι ιδιαίτερα άβολες να εφαρμοστούν. Η ηλιοαπολύμανση σε εγκατεστημένο ελαιώνα μετά από πειραματισμό έχει δείξει ότι περιορίζει σημαντικά το μόλυσμα στο έδαφος, αλλά τα αποτελέσματά της είναι πρόσκαιρα. 

Η επισήμανση της τροφοπενίας αζώτου και η σύσταση αζωτούχου λίπανσης οδηγεί εμμέσως στην ολοκληρωμένη διαχείριση του ελαιώνα μέσω της μείωσης της βλαστομανίας της ελιάς και άρα στην πρόληψη της βερτισιλλίωσης. Επίσης, η ορθολογική διαχείριση του αζώτου με τηλεπισκόπηση οδηγεί στην αύξηση των αποδόσεων, στη μείωση της αζωτούχου λίπανσης και άρα στη μείωση του κόστους, και στην προστασία του περιβάλλοντος με τη μείωση της νιτρορύπανσης.

Το άζωτο είναι το σημαντικότερο μακροστοιχείο και η τυχόν έλλειψή του μπορεί να οδηγήσει σε απώλειες απόδοσης. Ταυτόχρονα, ενώ είναι απαραίτητο σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις σε σχέση με τα άλλα θρεπτικά στοιχεία, είναι και το πιο ευκίνητο στοιχείο στο έδαφος με τη νιτρική του μορφή. Έτσι, η υπερβολική χρήση του αζώτου μπορεί να οδηγήσει άμεσα σε απώλειες εισοδήματος για τον παραγωγό, αφού τα αζωτούχα λιπάσματα είναι μια από τις βασικές εισροές στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, αλλά και εμμέσως λόγω μείωσης της παραγωγής (ασθένειες, βλαστομανία κλπ).

Οι παραδοσιακές διαδικασίες παρακολούθησης των απαιτήσεων του αζώτου περιλαμβάνουν την εδαφολογική ανάλυση για νιτρικά, τη φυλλοδιαγνωστική για την ανάλυση ολικού αζώτου ή νιτρικών σε φυτικό ιστό, τη χρήση του χλωροφυλλόμετρου και τέλος τη χρήση λυσιμέτρων πυκνά μέσα στον αγρό. Οι διαδικασίες αυτές όμως είναι χρονοβόρες, επίπονες, απαιτούν σωστή δειγματοληψία ώστε το δείγμα να είναι αντιπροσωπευτικό και αναφέρονται σε ένα μέσο όρο μιας περιοχής 10 στρεμμάτων, με αποτέλεσμα να μην καθορίζεται η παραλλακτικότητα του αγροτεμαχίου που είναι μεγάλη και μεταβάλλεται από θέση σε θέση. Έτσι, οι παραδοσιακές διαδικασίες οδηγούν σε μια ομοιόμορφη διαχείριση του αγροτεμαχίου στερώντας τη δυνατότητα από τον παραγωγό να ορίσει ομοιογενείς ζώνες διαχείρισης (π.χ. κάποια δέντρα μέσα στον αγρό θέλουν περισσότερο και κάποια δέντρα λιγότερο άζωτο) και τελικά να εξοικονομήσει χρήματα από την ορθολογική διαχείριση του αζώτου. Αντίθετα, η τηλεπισκόπηση συλλέγει πληροφορίες για το σύνολο του αγροτεμαχίου, αντιμετωπίζοντας τον αγρό σαν ένα ενιαίο δείγμα και έτσι είναι δυνατός ο καθορισμός της παραλλακτικότητας, δηλαδή της μη ομοιόμορφης κατανομής του αζώτου εντός του αγροτεμαχίου.